Κατά τη διάρκεια της παρουσίας μου στη θέση Υπουργού Άμυνας το 1998 κάποιος Ρώσος ζητούσε επίμονα με τηλεφωνήματα στο Γραφείο μου να με συναντήσει.
Ως λόγο για το αίτημα συνάντησης ανέφερε ότι θα έδινε πληροφορίες για το γνωστό θέμα του Ρωσικού Πυραυλικού συστήματος S300 που είχε παραγγείλει η Κυπριακή Δημοκρατία. Παρά την αρχική μου άρνηση να τον συναντήσω, τελικά αποφάσισα να το δεχθώ στο Γραφείο μου, λόγω της συνεχιζόμενης για εβδομάδες επιμονής του.
Έμεινα έκπληκτος από τα όσα μου είπε. Αφού μου συστήθηκε ως πρώην ανώτατος στρατιωτικός της Σοβιετικής Ένωσης και μετέπειτα της Ρωσικής Ομοσπονδίας μου ανέφερε στη συνέχεια τα εξής:
«Έχετε παραγγείλει το Ρωσικό πυραυλικό σύστημα S300 για το οποίο θα πληρώσετε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Έχω να σας πουλήσω ένα αντιαεροπορικό σύστημα που θα καλύπτει, όχι μόνο την Κύπρο αλλά ολόκληρη τη Μεσόγειο έναντι μόνο μερικών εκατομμυρίων δολαρίων».
Και όπως μου εξήγησε στη συνέχεια, επρόκειτο για μια τεχνολογία του Ρωσικού στρατού από αξιοποίηση ακτίνων «Χ».
Τον ερώτησα αν αντιπροσωπεύει κάποια εταιρεία ή άλλο φορέα. Μου απάντησε αρνητικά λέγοντας μου ότι απέσπασε αυτή τη τεχνολογία λόγω της προηγούμενης υπηρεσίας του στις Σοβιετικές και μεταγενέστερα στις Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Ας σημειωθεί ότι ήταν η εποχή του ανεκδιήγητου Γέλτσιν.
Του εξήγησα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, σε ότι αφορά προμήθεια στρατιωτικού υλικού, διαπραγματεύεται και συμβάλλεται μόνο με κράτη ή Εταιρείες που συνδέονται με κράτη και ότι συνεπώς δεν μπορούσα να συζητήσω με οποιοδήποτε τρόπο την «προσφορά» του.
Αυτό το περιστατικό κατεδείκνυε την κατάσταση που επικρατούσε στη Ρωσία στη μετά – Γκορμπατσόφ περίοδο και πως δημιουργήθηκαν οι περίφημοι ολιγάρχες.
Είναι φανερό ότι η κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού και η διάλυση της κραταιάς Σοβιετικής Ένωσης δεν έγιναν κατά τρόπο ομαλό και συντεταγμένο αλλά αντίθετα κατά τόπο ανεξέλεγκτο και χαώδη. Μάλιστα συνοδεύτηκαν από ένα όργιο καταλήστευσης του εθνικού πλούτου σε όλα τα επίπεδα από διάφορους επιτήδειους, προσκείμενους στην εξουσία.
Ο θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, σωρεία συζητήσεων γι’ αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα η οποία σφράγισε καθοριστικά την ιστορία της ανθρωπότητας. Μεταρρυθμιστής, θεμελιωτής και αρχιτέκτονας ενός καινούργιου κόσμου η νεκροθάφτης μιας μεγάλης ιδεολογίας και υπαίτιος διάλυσης μιας αυτοκρατορίας;
Αναμφίβολα ο Γκορμπατσόφ με την εκλογή του στη θέση του Γενικού Γραμματέα του κομμουνιστικού κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης διαπίστωσε τον αναπόφευκτο σταδιακό θάνατο του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού. Την αδυναμία της Σοβιετικής Ένωσης να ανταγωνιστεί την τεχνολογική έκρηξη των Η.Π.Α και ευρύτερα της Δύσης.
Την οικονομική κρίση που οδηγούσε σε απόγνωση και απελπισία τις Σοβιετικές Κοινωνίες και τις χώρες – δορυφόρους του «συμφώνου της Βαρσοβίας». Ως αποτέλεσμα του φρενήρους ρυθμού των εξοπλισμών προκειμένου να συντηρείται η «ισορροπία τρόμου» με τη Δύση αλλά και της λανθασμένης επιλογής ανταγωνισμού στις έρευνες του διαστήματος και στον «πόλεμο των άστρων».
Η δε παραβίαση των δημοκρατικών θεσμίων και η δημιουργία των ελίτ και των «νομεκλατούρων» δημιουργούσαν την απέχθεια και αποστροφή των κοινωνιών.
Ο Γκορμπατσόφ είναι προφανές ότι δεν είχε επιλογές. Έπρεπε να προχωρήσει σε μια μετεξέλιξη προκειμένου να διασώσει τη Σοβιετική Ένωση και ευρύτερα τον Ανατολικό συνασπισμό. Επέλεξε ως εύηχα συνθήματα την «περεστρόικα» και την «γκλάσνοτ». Για να επενδύσει την αλλαγή με ιδεολογικό πρόσωπο. Και βέβαια με την «δίκην χιονοστιβάδας» κατάρρευση των χωρών – μελών του Ανατολικού μπλόκ και την εμβληματική πτώση του τείχους του Βερολίνου, τερμάτισε μια μακρά περίοδο ψυχρού πολέμου.
Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που ο Γκορμπατσόφ θα παραμείνει στην ιστορία ως ένας παγκόσμιος ηγέτης που συνεισέφερε στην παγκόσμια ειρήνη.
Το μεγάλο ωστόσο και μοιραίο λάθος του ήταν ότι οι αλλαγές που επιχείρησε έγιναν άτακτα, ασυντόνιστα και χωρίς σχέδιο και πρόγραμμα. Με αποτέλεσμα να παραδώσει τη χώρα του και τον πλούτο της σε τυχοδιώκτες – αετονύχηδες που τον κατασπάραξαν, την πολιτική εξουσία σε ανερμάτιστους ηγέτες όπως ο Γέλτσιν και το οικονομικό σύστημα σε μεταμόρφωση σε ακραίο καπιταλισμό.
Σε ότι αφορά τη διεθνή πολιτική κατάσταση προφανώς δεν επιβεβαιώθηκαν οι «προφητείες» του Φουκιγιάμα περί «τέλους της ιστορίας», καθώς μερικές δεκαετίες μετά το διαβόητο τέλος του ψυχρού πολέμου, η ανθρωπότητα βιώνει την επάνοδο του αλλά και το φόβο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος.
Ο Γκορμπατσόφ «έφυγε». Ως αμφιλεγόμενος ηγέτης που υμνήθηκε και δοξάστηκε στη Δύση και αναθεματίστηκε από τους ορθόδοξους κομμουνιστές και τους συνοδοιπόρους τους.
Ωστόσο η τελική, αυθεντική και αντικειμενική κρίση θα εκδοθεί «εν καιρώ τω δέοντι» από τους περίφημους ιστορικούς του μέλλοντος.
Χωρίς σχόλιο: Τα τέλη της δεκαετίας του 1990 βρέθηκα στο Βερολίνο ως μέλος Κυπριακής Κοινοβουλευτικής αποστολής σε συνέδριο της Διεθνούς Διακοινοβουλευτικής Ένωσης. Επίσημος προσκεκλημένος ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Δεν θα ξεχάσω με πόση αυταρέσκεια, ναρκισσισμό και άφατη αγαλλίαση δεχόταν τους επαίνους, τους εναγκαλισμούς και τα ωσανά που του επιδαψίλευαν βουλευτές από τις ΗΠΑ και τις Δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Γιαννάκη Λ. Ομήρου
Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων
