Αφιέρωμα του Netflix στον «πατέρα» της αυχενικής διαφάνειας, που εντοπίζει το σύνδρομο Down στην 12η εβδομάδα κύησης, και της ενδοσκοπικής επέμβασης laser, χάρη στην οποία σώθηκαν χιλιάδες παιδιά και μητέρες

Αν η αίσθηση του δέους για την ζωή είχε όνομα, ίσως να ονομαζόταν, Κύπρος Νικολαΐδης. Ένα πολύ συνηθισμένο κυπριακό όνομα και επώνυμο, όπως αυτό του παιδιού που γεννήθηκε το 1953 στον Πάφο για να φτάσει σήμερα στον κορυφή της ιατρικής έρευνας, με παγκόσμιες διακρίσεις και αναγνώριση.

Ο Κύπρος Νικολαΐδης είναι ο ένας εκ των τεσσάρων χειρουργών που επέλεξε το Netflix για την πρωτοποριακή σειρά «The Surgeon‘s Cut». Το αφιέρωμα στον Ελληνοκύπριο γιατρό, που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο και παρουσιάστηκε χθες στην πρεμιέρα της σειράς, αποτελούσε έναν πραγματικό ύμνο στη ζωή… πριν από την γέννηση.

Ο Δρ Κύπρος Νικολαίδης έχει καταφέρει να σώσει χιλιάδες παιδιά, γιατί ασχολήθηκε με τα προβλήματα της κύησης της μητέρας τους. Κατάφερε να κάνει «θαύματα» παρεμβαίνοντας στη μήτρα και στο έμβρυο, εντοπίζοντας και διορθώνοντας προβλήματα.

Λέιζερ για δυο ζωές

Το αφιέρωμα του Netflix στον Κύπρο Νικολαΐδη επικεντρώθηκε στην μέθοδο που ανέπτυξε με την ενδοσκοπική επέμβαση laser την οποία χρησιμοποιεί για να καυτηριάσει τα αιμοφόρα αγγεία που μοιράζονται μονοχοριακά δίδυμα κατά την κύηση. Σε 5 από τις 10.000 κυήσεις το ένα εκ των δύο εμβρύων αιματώνεται εις βάρος του άλλου (σύνδρομο της εμβρυοεμβρυϊκής μετάγγισης (TTTS). Τόσο το έμβυο που αιματώνεται περισσότερο όσο και αυτό που αιματώνεται λιγότερο κινδυνεύουν. Ο Δρ Νικολαίδης με την παρέμβαση του αποκαθιστά την ισορροπία και τα δύο παιδιά μπορούν να γεννηθούν υγιή χωρίς προβλήματα.

Η παρέμβαση με λέιζερ ενώ τα δίδυμα βρίσκονται ακόμα στη μήτρα έγινε πειραματικά από τον ίδιο και τον συνεργάτη του Yves Ville, το 1992. Σε μια συνέντευξη του είχε αναφέρει πως, «ένα βράδυ, αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση με λέιζερ για να καυτηριάσουμε τα αιμοφόρα αγγεία που μοιράζονταν τα μωρά. Ήμασταν τρομοκρατημένοι! Αλλά η διαδικασία ήταν επιτυχής και οι ευγνώμονες γονείς βάφτισαν ένα από τα μωρά Κύπρο». Σημειώνει πως αν σήμερα με τους περιορισμούς που υπάρχουν επιχειρούσε κάποιος να κάνει κάτι παρόμοιο, θα κατέληγε στη φυλακή. «Είναι μια δύσκολη ισορροπία» σημείωνε, καθώς «από τη μία πλευρά, πρέπει να προστατεύσουμε τους ασθενείς από περίεργες ιδέες, αλλά, από την άλλη, η υπερβολική γραφειοκρατία περιορίζει την επιστημονική πρόοδο».

Ο Κύπρος Νικολαΐδης έχει εφαρμόσει την συγκεκριμένη μέθοδο πάνω από 2000 φορές. Οι γονείς που διαπιστώνουν μη ισορροπημένη ανάπτυξη των διδύμων κατά την κύηση, και καταφεύγουν στον Κύπρο Νικολαΐδη, ενημερώνονται ενδελεχώς για τους κινδύνους της επέμβασης γνωρίζοντας παράλληλα ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Διαφορετικά κινδυνεύουν να γεννηθούν νεκρά και τα δύο παιδιά. Η τελική απόφαση ανήκει στο ζευγάρι.

Η πρώτη ανάσα

Το ανήσυχο πνεύμα του Κύπρου Νικολαΐδη δεν σταμάτησε να αναζητά απαντήσεις σε δύσκολα περιστατικά. Περιστατικά που σχετίζονται αποκλειστικά με την κύηση. Δικό του «παιδί» είναι και η ενδοσκοπική απόφραξη της τραχείας, για αντιμετώπιση της συγγενούς διαφραγματοκήλης, η οποία παρουσιάζεται στη 1 ανά 4000 κυήσεις. Όπως ανέφερε σε αφιέρωμα της η βρετανική εφημερίδα Guardian, πρόκειται για μία οπή στο διάφραγμα, (η μυϊκή μεμβράνη μεταξύ θώρα κα και κοιλιάς) μέσα από την οποία μπορούν να περάσουν όργανα (συκώτι, έντερο κ.λπ.) που θα πιέσουν τους πνεύμονες με κίνδυνο αυτοί να μην αναπτυχθούν κανονικά και το μωρό να μην μπορεί να αναπνεύσει κατά τον τοκετό.
Ο Κύπρος Νικολαΐδης, δικαίως ονομάζεται ο πατέρας της αυχενικής διαφάνειας.

Το 1/3 αυτών περιπτώσεων θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την ενδοσκοπική απόφραξη τραχείας, η οποία διεθνώς ονομάζεται FETO (FEtoscopic Tracheal Occlusion). Ο Δρ Νικολαίδης περνάει ένα μικρό λαστιχένιο μπαλόνι μέσα από την μήτρα και στη συνέχεια από το στόμα του εμβρύου. Όταν το μπαλόνι φτάνει στην τραχεία, φουσκώνει και κλείνει την οπή. Το μπαλόνι αυτό, που εισάγεται μεταξύ 26ης και 28ης εβδομάδας της κύησης αφαιρείται την 35η. Αυτή η επέμβαση αυξάνει το ποσοστό επιβίωσης του παιδιού από το 15% στο 50%. Μετά την γέννηση απαιτείται επέμβαση ώστε να αποκατασταθεί οριστικά το πρόβλημα και να τοποθετηθούν τα εσωτερικά όργανα στη θέση τους.

Στην βάση της ανακάλυψης του Κύπρου Νικολαΐδη όλες οι γυναίκες κάνουν την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας στη 12η εβδομάδα της κύησης και γνωρίζουν αν το μωρό θα γεννηθεί με σύνδρομο Down ή άλλες ανωμαλίες 

Η αυχενική διαφάνεια η πρώτη ανακάλυψη

Ο Δρ Κύπρος Νικολαίδης ερωτεύτηκε την εμβρυϊκή ιατρική όταν άρχισε να χρησιμοποιούνται οι υπέρηχοι. Μέχρι τότε όλες οι πληροφορίες για το παιδί αντλούντο ουσιαστικά μετά τη γέννηση του. Ο ίδιος άρχισε με τους υπερήχους να παρατηρεί την ανάπτυξη του εμβρύου μέσα στη μήτρα διαπιστώνοντας ανωμαλίες, μεταξύ αυτών και την ποσότητα του υγρού που συγκεντρωνόταν κάτω από το δέρμα στην βάση του κρανίου (στον αυχένα). Αυτή η επισήμανση οδήγησε στην γρήγορη διάγνωση της πιθανότητας να γεννηθεί το παιδί με σύνδρομο Down και μείωσε την ανάγκη για αμνιοπαρακεντήσεις. Την βάση της ανακάλυψης του Κύπρου Νικολαΐδη όλες οι γυναίκες κάνουν την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας στη 12η εβδομάδα της κύησης και γνωρίζουν αν το μωρό θα γεννηθεί με σύνδρομο Down ή άλλες ανωμαλίες. Ο εντοπισμός της συσσώρευσης μαύρου υγρού στον αυχένα ήταν η αρχή, καθώς ουδείς γνώριζε πως συνδέεται με ανωμαλίες στην ανάπτυξη του εμβρύου.

Χρειάστηκε να εξεταστούν περισσότερες από 100.000 γυναίκες για να εξαχθούν συμπεράσματα. Το ρίσκο, που έπαιρνε ο ίδιος ήταν τεράστιο, καθώς γνώριζε ότι αν κατέληγε σε λανθασμένα συμπεράσματα εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο ίσως έκαναν εκτρώσεις θεωρώντας ότι τα έμβρυα που κυοφορούσαν έπασχαν από σύνδρομο Down. Η επιμονή στην έρευνα δικαίωσε τον Κύπρο Νικολαΐδη, ο οποίος δικαίως ονομάζεται ο πατέρας της αυχενικής διαφάνειας. Ωστόσο δεν άφησε καμία ανακάλυψη του στη τύχη, θεωρώντας πως ένας μη καλά εκπαιδευμένος γιατρός, θα μπορούσε να κάνει περισσότερο κακό από ότι καλλο, χρησιμοποιώντας λανθασμένα μια ιατρική μέθοδο. Ο Δρ. Νικολαίδης εκπαιδεύει δωρεά χιλιάδες γιατρούς, στους οποίους δίνει τις απαραίτητες εφαρμογές μόνο όταν είναι σίγουρος ότι μπορούν να τις αξιοποιήσουν με ασφάλεια.
Το αφιέρωμα του Netflix στον Κύπρο Νικολαΐδη επικεντρώθηκε στην μέθοδο που ανέπτυξε με την ενδοσκοπική επέμβαση laser την οποία χρησιμοποιεί για να καυτηριάσει τα αιμοφόρα αγγεία που μοιράζονται μονοχοριακά δίδυμα κατά την κύηση.

Μέχρι τη κορυφή

Ο Κύπρος Νικολαΐδης μετά την αποφοίτηση του από το πανεπιστήμιο το 1980 εντάχθηκε στο Department of Obstetrics and Gynaecology ως ερευνητής, κοντά στους καθηγητές Stuart Campbell και Charles Rodeck και διετέλεσε βοηθός του δευτέρου. Άρχισε να αποκτά φήμη αφού η ερευνητική ομάδα των Rodeck – Νικολαϊδη παρουσίασε μερικά πολύ σημαντικά αποτελέσματα ιδίως στη χρήση νέων διαγνωστικών μεθόδων στον τομέα της προγεννητικής ιατρικής.

Το 1984 ο Κύπρος Νικολαΐδης ανέλαβε τη διεύθυνση του Harri’s Birthright Research Centre for Fetal Medicine ( Ερευνητικό Κέντρο Εμβρυακής Ιατρικής) που υπήρξε η πρώτη εμβρυακή μονάδα που λειτούργησε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Κέντρο ιδρύθηκε το 1984 με δωρεά του Sir Philip Harris και συντηρείται κυρίως από δωρεές. Υπό τη διεύθυνση του Νικολαΐδη εξελίχθηκε σε σημαντικό ερευνητικό ιατρικό ίδρυμα αλλά και σε κλινική μονάδα εμβρυακής διάγνωσης και θεραπείας, απετέλεσε δε τμήμα του King’s College Hospital, το οποίο επισκέπτονται πάρα πολλοί γιατροί από όλο τον κόσμο.

Ο Κύπρος Νικολαϊδης καθιέρωσε και το Diploma in Fetal Medicine (Δίπλωμα Εμβρυακής Ιατρικής) που έγινε το πλέον σημαντικό πιστοποιητικό στον τομέα της εμβρυακής ιατρικής

Το 1996, με πρωτοβουλία του Ελληνοκυπρίου επιστήμονα, ιδρύθηκε το Fetal Medicine Foundation (Ίδρυμα Εμβρυακής Ιατρικής) που οργανώνει τακτικά εκπαιδευτικά ιατρικά σεμινάρια με διεθνείς ομάδες ερευνητών και συνέδρων από όλο τον κόσμο, θεωρούμενο ως ένα ιδιαίτερα αξιόλογο κέντρο, πρωτοποριακό στον τομέα του.

Ο Κύπρος Νικολαϊδης καθιέρωσε και το Diploma in Fetal Medicine (Δίπλωμα Εμβρυακής Ιατρικής).Ο Κύπρος Νικολαϊδης καθιέρωσε και το Diploma in Fetal Medicine (Δίπλωμα Εμβρυακής Ιατρικής) που έγινε το πλέον σημαντικό πιστοποιητικό στον τομέα της εμβρυακής ιατρικής, αναγνωρισμένο τόσο σε ολόκληρη την Ευρώπη όσο και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου. Κάθε χρόνο περίπου 200 σύνεδροι γιατροί από 46 χώρες παρακολουθούν τα σεμινάρια του Ιδρύματος προς απόκτηση του σχετικού διπλώματος.

Ο δρ. Νικολαϊδης δημοσίευσε εκατοντάδες επιστημονικές εργασίες και εξέδωσε περισσότερα από 30 βιβλία και μονογραφίες της ειδικότητάς του. Πήρε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια, ενώ οργάνωσε και ο ίδιος διεθνή συνέδρια, μάλιστα σε ετήσια βάση, που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες χώρες με συμμετοχή εκατοντάδων συνέδρων από όλο τον κόσμο