Για πρώτη φορά, μετά από τις διαπραγματεύσεις Ζυρίχης-Λονδίνου του 1959, το καλοκαίρι του 2019 συγκαλέστηκε πενταμερής διεθνής διάσκεψη για το Κυπριακό. Κάτω από την αιγίδα του ΟΗΕ συνήλθαν Ελλάδα, Τουρκία, Τ/Κ, και Ε/Κ με παρατηρητή την ΕΕ, για να συζητήσουν τη λύση του Κυπριακού προβλήματος, βάση του «Πλαισίου Γκουτέρες». Βάσει της πρόσκλησης και των πρακτικών που κρατήθηκαν (Σημειώσεις ΓΓ για Δείπνο στο Crans Montana, 2021) η Κυπριακή Δημοκρατία, το μέλλον της οποίας θα επηρέαζαν οι αποφάσεις της συνόδου, ήταν απούσα!
Η διάσκεψη έληξε χωρίς συμφωνία, με κύριο λόγο διαφωνίας τις εγγυήσεις και την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων. Οι απαιτήσεις της Ε/Κ πλευράς για μηδέν στρατό και μηδέν εγγυήσεις ήταν άκρως αντίθετες με την Τουρκική απαίτηση για μακροχρόνια παρουσία τους στην Κύπρο. Όλες οι άλλες διαφορές, στα υπόλοιπα έξι σημεία βάση του πλαισίου, είχαν γεφυρωθεί (UN Security Council, 2017).
Την Άνοιξη του 2021 ο ΓΓ του ΟΗΕ συγκάλεσε νέα άτυπη Πενταμερή στη Γενεύη για εξεύρεση κοινού εδάφους για επανάληψη των συνομιλιών. Με τη λήξη των διεργασιών ανακοινώθηκε ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος. Ο ΓΓ δήλωσε ότι: «οι Τ/Κ πιστεύουν ότι οι προσπάθειες για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία εξαντλήθηκαν και ότι οι Τουρκοκύπριοι αξίζουν ίσο διεθνές στάτους στη βάση δύο κρατών που θα συνεργάζονται μεταξύ τους. Η θέση της ελληνοκυπριακής αντιπροσωπείας ήταν ότι, οι διαπραγματεύσεις πρέπει να επαναρχίσουν από όπου έμειναν στο Κραν Μοντανά και με στόχο να επιτευχθεί λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, στο κοινό ανακοινωθέν του 2014, στη μέχρι σήμερα επιτευχθείσα εργασία, στα έξι στοιχεία που παρουσίασα στο Κραν Μοντανά και στο ευρωπαϊκό κεκτημένο» (UNSG António Guterres, 2021).
Και διερωτάται κανείς: Αφού και τώρα, όπως και τότε, οι Τ/Κ και η Τουρκία έχουν την ίδια θέση, ποιος ο σκοπός της σύγκλησης νέας πενταμερούς; Και ποιος ο λόγος αποδοχής της;
Κάποτε αποτελούσε ανάθεμα η προσέλευση σε πενταμερή σαν κοινότατα και όχι σαν Κυπριακή Δημοκρατία. Εμμέσως πλην σαφώς υιοθετούμε το Τουρκικό αφήγημα περί «εκλιπούσας» Κυπριακής Δημοκρατίας. Όπως το 2019, και το 2021, έτσι και τώρα, είναι λάθος η αποδοχή σύγκλησης διεθνούς διάσκεψης χωρίς την παρουσία του κράτους του οποίου η τύχη διακυβεύετε.
Τι θα συζητήσουμε στην Γενεύη; Τον τερματισμό της εισβολής και κατοχής και των συνεχομένων, από το 1974, εγκλημάτων πολέμου της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας; Την αλλαγή του συντάγματος και μετατροπή του σε μια ΔΔΟ με πολιτική ισότητα; Ή την διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον διαμερισμό του εδάφους της, εξουσίας και κυριαρχίας της μεταξύ των δύο κοινοτήτων;
Εάν το ζητούμενο είναι ο τερματισμός της εισβολής και κατοχής, τότε πρέπει να προσέλθουμε σαν Κυπριακή Δημοκρατία και όχι σαν Ε/Κ κοινότατα. Σε μία τέτοια πενταμερή τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι: το πληγέν κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία, ο εισβολέας η Τουρκία, η Αγγλία και Ελλάδα έως εγγυήτριες δυνάμεις και ο ΟΗΕ έως ο θεματοφύλακας του διεθνές δικαίου και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών μεταξύ των κρατών.
Εάν το ζητούμενο είναι η αλλαγή του συντάγματος, ώστε να διασφαλιστεί η πολιτική ισότητα των Τ/Κ μέσω μίας ΔΔΟ, τότε τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι: η Κυπριακή Δημοκρατία της οποίας το σύνταγμα θα τροποποιηθεί, η Τ/Κ κοινότατα η οποία επιζητά την αλλαγή και ο ΟΗΕ. Οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν έχουν θέση και ρόλο στα εσωτερικά ζητήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ούτως ή άλλως, οι «εγγυήτριες δυνάμεις» έχουν εκπίψει των εγγυητικών τους δικαιωμάτων, αφού το 1974, και οι τρεις, απέτυχαν να εκπληρώσουν της συμβατικές τους υποχρεώσεις ένατη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υποχρέωση τους ήταν να προστατεύουν την Κυπριακή Δημοκρατία και όχι τις επιμέρους κοινότητες. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η πηγή των κακών που κατατρέχει αυτό τον τόπο είναι, η εμμονή της Ελλάδας, Τουρκίας και Αγγλίας να αποφασίζουν για εμάς, χωρίς εμάς. Στο «εμάς» συμπεριλαμβάνω όλους τους Κύπριους, ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής ή θρησκεύματος.
Εάν τελικός το ζητούμενο είναι η λύση δύο κρατών, όπως μας δηλώνουν Τουρκία και Τ/Κ, τότε γιατί προσερχόμαστε σε συνομιλίες; Για να προσεγγίσουμε τις Τουρκικές θέσεις; Να αποδεχτούμε μία μέση λύση τύπου Ανάν; Ή για να μας κουνήσει το δάκτυλο ο ΓΓ και η διεθνείς κοινότητα επειδή δεν δεχτήκαμε λύση αυτοδιάλυσης;
Ότι πέφτει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, είτε αυτές είναι επίσημες, είτε αυτές είναι άτυπες, παραμένει και δεν φεύγει ποτέ. Μην ξεχνάτε ότι και τα άτυπα έγγραφα των συνομιλιών Μακαρίου/Ντεκτάς αναγορευτήκανε σε «συμφωνίες κορφής» και ότι το σχέδιο Ανάν πρόβλεπε την αυτοκατάργησή του εάν δεν υπερψηφιζόταν και από τις δύο κοινότητες αλλά συνεχίζουν να μας το σερβίρουν ξανά και ξανά. Και τα δύο μας κατατρέχουν μέχρι σήμερα.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε στην διεθνή κοινότητα ότι εδώ διακυβεύεται το μέλλων ενός κυρίαρχου κράτους, μέλους του ΟΗΕ και της ΕΕ. Ότι με ή χωρίς λύση στον διακοινοτικό διάλογο, η μόνη νομιμότατα η οποία παραμένει στο τραπέζι είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Είτε αυτή θα είναι η συνέχιση της με αλλαγή του πολιτεύματος σε ΔΔΟ, είτε αυτή θα είναι το σημερινό ενιαίο κράτος. Ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει τον διάλογο με τους Τ/Κ, χωρίς εξωτερικές επεμβάσεις από τρίτους, αλλά παράλληλα θα κινηθεί με κάθε νομικό, πολιτικό, οικονομικό, και γιατί όχι, και στρατιωτικό μέσο εναντίον της Τουρκίας για την απελευθέρωση.
Αντώνης Κ. Σιβιτανίδης M.Sc., B.Sc.
