Του Γιαννάκη Ομήρου

Πρώην Προέδρου της Βουλής

Των Αντιπροσώπων

Καθώς εισήλθαμε στο 2025 μια αποτίμηση της διεθνούς εικόνας που μας κληροδοτεί μπορεί να αποτυπωθεί με λίγες λέξεις. Ένας κόσμος άγριος και ταραγμένος. Για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ο πλανήτης βιώνει μια πρωτοφανή τις τελευταίες δεκαετίες αστάθεια και αβεβαιότητα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει δραματικά το κλίμα ανασφάλειας και επανέφερε στο προσκήνιο ξεχασμένους φόβους για θερμοπυρηνικό πόλεμο. Γεωπολιτικές ανακατατάξεις βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ οι οικονομίες εισήλθαν σε περιδίνηση καθώς ο πληθωρισμός  καλπάζει και ο ενεργειακός εφοδιασμός και η συναφής επάρκεια δοκιμάζονται κρίσιμα.

Η Ευρώπη υφίσταται τεκτονικού μεγέθους επιπτώσεις από τη Ρωσοουκρανική Πολεμική κρίση με τα Ευρωπαϊκά συλλογικά θεσμικά όργανα να παραπαίουν εν πολλοίς μεταξύ αμηχανίας και σπασμωδικών αντιδράσεων.

Ένας νέος κόσμος διαμορφώνεται, με επίκεντρο την επάνοδο του Ψυχρού Πολέμου και του φόβου της πυρηνικής απειλής. Η κλασσική αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας οξύνεται εκρηκτικά με την Ευρώπη να παρακολουθεί ως ουραγός άβουλη. Η μεγάλη ευκαιρία που δίνεται στην Ε.Ε. να αναλάβει πρωτοβουλίες για εκτόνωση της  πολεμικής κρίσης στην Ουκρανία, εκεχειρία και ειρήνευση μέσω διαπραγματεύσεων φαίνεται να παρέρχεται αναξιοποίητη, καθώς ακολουθεί πειθήνια την υπερατλαντική δύναμη. Η δυνατότητα της Ε.Ε. να αναδειχθεί στη διεθνή πολιτική σκηνή ως παράγοντας αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στον κόσμο, παραμένει και πάλι μια ρητορική διακηρυκτική πολιτική. Η μεγαλόστομη διακήρυξη Τράμπ, ότι θα τερματίσει τον Ρωσοουκρανικό πόλεμο μόλις αναλάβει την εξουσία μένει να αποδειχθεί τη πράξη.

Στη Μέση Ανατολή η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, προκάλεσε την απηνή αντίδραση, χωρίς όρια, κατά του Παλαιστινιακού πληθυσμού στη Λωρίδα της Γάζας που εξελίσσεται σεμαζική γενοκτονία. Η μοναδική λύση του Παλαιστινιακού, που είναι η δημιουργία δύο κρατών με ασφαλή σύνορα σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, φαίνεται να απομακρύνεται μέσα από τα ερείπια και τις φωτιές του πολέμου. Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και η προσπάθεια της Τουρκίας να τη μετατρέψει σε προτεκτοράτο της δημιουργεί νέα δεδομένα

Ο ΟΗΕ, ο διεθνής οργανισμός που ιδρύθηκε με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο την πρόληψη και τον τερματισμό διεθνών συγκρούσεων παραμένει ανενεργός και άπρακτος υποδηλώνοντας την ανάγκη δραστικής αναμόρφωσης του για να μπορεί να επιτελεί αποτελεσματικά τον ρόλο και την αποστολή του. Οι αξιέπαινες προσπάθειες του Αντόνιο Γκουτέρες, πέφτουν δυστυχώς στο κενό, καθώς η υιοθέτηση ψηφισμάτων από το Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για τερματισμό του λουτρού αίματος στη Γάζα, προσκρούουν στο Βέτο των Η.Π.Α και την άρνηση του Ισραήλ να τα εφαρμόσει.

Στη δική μας γειτονιά οι ηγεμονικές φιλοδοξίες της Τουρκίας να αναβιώσει μια νέα Οθωμανική αυτοκρατορία επηρεάζει καθημερινά Κύπρο και Ελλάδα που είναι υποχρεωμένες να αντιμετωπίζουν τις συνεχείς τουρκικές απειλές. Στο Κυπριακό παρατηρείται ένα χωρίς προηγούμενο αδιέξοδο καθώς η Τουρκία και η υποχείρια Τ/Κ ηγεσία εμμένουν σε «λύση  δυο κρατών» και «κυριαρχική ισότητα». Η ντε-φάκτο διχοτομική τάξη πραγμάτων επιδιώκεται να αναβαθμιστεί σε ντε-γιούρε με την έναρξη εκστρατείας Τουρκίας και ψευδοκράτους για διεθνή αναγνώριση του παράνομου μορφώματος των κατεχομένων. Παράλληλα επιχειρείται η «εν τοις πράγμασιν» ενσωμάτωση των κατεχομένων στην Τουρκία σε πολλαπλά επίπεδα. Στην υδροδότηση, στην ηλεκτροδότηση, στις αεροπορικές συνδέσεις με την Τουρκία, στην οργάνωση  της Διοίκησης.

Σε εξέλιξη ακόμα βρίσκονται επεκτατικές ενέργειες, όπως ο αρξάμενοςεποικισμός της Αμμοχώστου και η δημιουργία στρατιωτικών υποδομών όπως συνέβη πρόσφατα με την περίφραξη μεγάλης περιοχής στη χερσόνησο της Καρπασίας, προκειμένου να κατασκευαστεί Τουρκικήναυτική βάση. Οι παραβιάσεις της γραμμής καταπαύσεως του πυρός σε Πύλα και Άγιο Δομέτιο και η κατασκευή οχυρωματικών έργων σε Δερύνεια και Αθηένου δημιουργούν εντάσεις και όξυνση του κλίματος.

Η εξαγγελθείσα σύγκληση πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό από τον Γ.Γ του ΟΗΕ δεν δημιουργεί οποιαδήποτε αισιοδοξία, ιδιαίτερα μετά τις κατηγορηματικές δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Φιντάν στην διάρκεια της πρόσφατης παράνομης επίσκεψη του στα κατεχόμενα.

Η ανάγκη αναδιαμόρφωσης στρατηγικών και τακτικών επίλογων για αντιμετώπιση της οξυνόμενης τουρκικής επιθετικότητας καθίσταταιπροδήλως και απολύτως αναγκαία. Με αξιοποίηση πρωτίστως της συμμετοχής μας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η «εξομάλυνση» των Ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν πρέπει να δημιουργούν αυταπάτες για το Κυπριακό, καθώς είναι πρόδηλο ότι δεν υπήρξε διαφοροποίηση των τουρκικών θέσεων, με τη δηλωθείσα επιμονή Ερτογάν σε λύση στην βάση «των πραγματικοτήτων».

Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν  να αναλύσουν τα νέα διεθνή δεδομένα, να αξιοποιήσουν τις αρχές του Διεθνούς Δίκαιου, που παραβιάζονται πανομοιότυπα σε Κύπρο και Ουκρανία, να ενισχύσουν την αμυντική ικανότητα των δυο κρατών, να ενδυναμώσουν τις οικονομίες τους και να διεκδικήσουν με αυτοπεποίθηση τα κυριαρχικά τους δικαιώματα.