Σημαντικό κομμάτι της παράδοσης και της γαστρονομικής κουλτούρας του τόπου μας είναι τα περίφημα Χαλίτζια Τηλλυρίας τα οποία από το 2023 έχουν καταχωρηθεί ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) της ΕΕ, σύμφωνα με την μελετήτρια της παράδοσης Άννα Τσέλεπου.
Σε δηλώσεις της η κ. Τσέλεπου αναφέρει πως τα Χαλίτζια Τηλλυρίας είναι ένα είδος λευκού ημίσκληρου τυριού που σε απλή περιγραφή είναι κάτι ανάμεσα σε ελληνική φέτα και κυπριακό χαλλούμι.
Σύμφωνα με την περιγραφή της, τα Χαλίτζια έχουν τρύπες και όξινη γεύση. Επιδέχονται παλαίωσης και διατηρούνται για πολύ καιρό στο ψυγείο. Η όψη τους μοιάζει με μεγάλα λευκά θαλασσινά βότσαλα γι’ αυτό και του δόθηκε το κυπριακό όνομα “χαλίτζια” (χαλίκια), προσθέτει η κ. Τσέλεπου.
Το συγκεκριμένο τυρί παράγεται, όπως είπε, στην Τηλλυρία. Στο χωριό Πηγαίνια τα χαλίτζια παρασκευάζει για πάνω από 70 χρόνια η κ. Ελπίδα.
Είναι εποχιακό προϊόν και παρασκευάζεται τους καλοκαιρινούς μήνες από το γάλα που οι βοσκοί συλλέγουν τους μήνες αυτούς. Απαραίτητη προϋπόθεση, όπως αναφέρει η παρασκευάστρια, είναι τα πρόβατα την περίοδο αυτή να βόσκουν σε χωράφια που μόλις έχουν θεριστεί τα σιτάρια.
Τα ζώα δηλαδή να έχουν καταναλώσει τα υπολείμματα του θερισμού. Η ποιότητα του γάλακτος των ζώων με αυτές τις προϋποθέσεις θα φέρει την εξαιρετική ποιότητα του τυριού αυτού, λέει, εξηγώντας ότι η Παρασκευή του χαλιτζιού πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
Πρόκειται για μία πρακτική που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.
Η κ. Τσέλεπου αναφέρει πως το 2023 μετά από τις σχετικές έρευνες και την εξαιρετική δουλειά που έγινε από τους ανθρώπους του χώρου τα Χαλίτζια Τηλλυρίας καταγράφηκαν ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσθέτοντας ότι «πρόκειται για μία διάκριση που κατοχυρώνει την αξία των προϊόντων του τόπου μας».
Πρόσθεσε επίσης πως τα Χαλίτζια καταναλώνονται σε μικρά κομμάτια στη σαλάτα ή μόνα τους με ψωμί αφού έχει ραντιστεί με ελαιόλαδο και ρίγανη. Τα τελευταία χρόνια έχουμε είπε, «δει και προσπάθειες από σύγχρονους σεφ να χρησιμοποιείται και σε φαγητά».
Η εποχικότητα και η εντοπιότητα των Κυπριακών προϊόντων είναι ο μοναδικός δρόμος για να τα καταστήσει ανταγωνιστικά. Να ξεχωρίσουν και να δώσουν υπεραξία στην γαστρονομική κουλτούρα του τόπου μας, καταλήγει η κ. Τσέλεπου.
