Από τον κόσμον η χαρά για μένα πλέον λείπει,
Επνίγηκα στα βάσανα, ετάφηκα στην λύπη.
Β. Μ.
Η πρόσφατη εκταφή οστών από συγκεκριμένο τάφο στο κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό, με την ελπίδα ότι τα οστά αυτά (μέσω ταυτοποίησης, ασφαλώς) ανήκουν στον μείζονα ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη (1849-1917), με υποχρεώνει να προβώ στα παρακάτω σύντομα σχόλια, τα οποία ενδεχομένως να στρέψουν τις έρευνες του Δήμου και της Μητρόπολης Λεμεσού προς τη σωστή κατεύθυνση:
- Το 2019, σε εκτενή μελέτη μου στο περ. Κυπριακή Εστία (τχ. 1, σσ. 63-95· δες και στην ιστοσελίδα academia.com [Kyriakos Ioannou]), και αφού προηγήθηκαν πολυήμερη αυτοψία που διενήργησα στο κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου και εξαντλητικές συζητήσεις/συνεντεύξεις με άτομα που φέρονταν να γνωρίζουν πράγματα και καταστάσεις, παρουσίασα λεπτομερώς τα πορίσματα της έρευνάς μου γύρω από τον χώρο όπου είναι (ή ήταν) θαμμένος ο Β. Μιχαηλίδης.
- Στη μελέτη μου αυτή, η οποία δεν αξιοποιήθηκε από τους τωρινούς ιχνηλάτες του τάφου του Β. Μιχαηλίδη, κάνω αναφορά και στον τάφο όπου πραγματοποιήθηκε η πρόσφατη εκταφή. Για την ακρίβεια ο πρώτος που έχει επισημάνει τον συγκεκριμένο τάφο είναι ο υποφαινόμενος, ενώ, αντίθετα, στις (παρελαύνουσες στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ) μαρτυρίες των Αριστείδη Κουδουνάρη και Χρίστου Ροτσίδη δεν γίνεται καμία μνεία σε αυτόν. Την ίδια στιγμή, όμως, διατυπώνω την άποψη ότι οι πιθανότητες για εντοπισμό των οστών του Β. Μιχαηλίδη στον εν λόγω τάφο είναι λιγοστές, καθώς συγκλίνουσες ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα οστά του ποιητή πιθανότατα βρίσκονται κάπου αλλού.
- Πού βρίσκονται, λοιπόν, τα οστά του ποιητή της «9ης Ιουλίου»; Από τους «υποψήφιους» χώρους που αναφέρονται στην παραπάνω μελέτη αυτοί που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες είναι τρεις:
3.1. Ο στενός χώρος-λωρίδα ανάμεσα στον τάφο των Αραούζου και τον μεταγενέστερο τάφο των Αγγελούδη – Κακογιάννη – Αντωνιάδη – Γεωργιάδη, όπου, για κάποιο διάστημα, υπήρχε ένας χαμηλός σιδερένιος σταυρός «με λαμάκι» (μαρτυρία Χρίστου Ροτσίδη).
3.2. Ανάμεσα στον τάφο των Μιχαηλίδη και τον τάφο των Μαλτά (τρίτη εκδοχή μαρτυρίας Αριστείδη Κουδουνάρη). Ο κενός αυτός χώρος, κοντά στα 240 εκ., σήμερα είναι διάδρομος. Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι στο παρελθόν η διάταξη των τάφων ήταν διαφορετική, κάτι που σημαίνει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε ίσως κάποιος τάφος, ο οποίος, στη συνέχεια, είτε μεταφέρθηκε κάπου αλλού είτε καταστράφηκε. Τη μαρτυρία αυτή ενισχύει κάπως και η ανεπιβεβαίωτη πληροφορία από το Αρχείο Μ. Η. Μιχαηλίδη (μέσω, όμως, του Αριστείδη Κουδουνάρη), σύμφωνα με την οποία ο ποιητής εξέφρασε την επιθυμία να θαφτεί πλάι στον τάφο των Μιχαηλίδη (πρώτος αποθανών στον τάφο αυτόν είναι ο Ηράκλης Μιχαηλίδης, το 1883· πρόκειται για τον πατέρα του Μίχαλου και της Ευτέρπης).
3.3. Στο οστεοφυλάκιο του κοιμητηρίου. Στο οστεοφυλάκιο αυτό, συνήθως μέσα σε χαρτονένια κουτιά, φυλάσσονται οστά, τα οποία παλιότερα ήταν θαμμένα σε διάφορους τάφους του κοιμητηρίου. Αν ο χώρος όπου θάφτηκε ο ποιητής δεν αγοράστηκε από κανέναν, τότε πιθανότατα τα οστά του μεταφέρθηκαν εκεί.
Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν για τους τοπικούς ταγούς της Λεμεσού, η οποία στο παρελθόν, για 40 σχεδόν χρόνια, φιλοξένησε τον σημαντικότερο ποιητή της κυπριακής λογοτεχνίας.
ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
