Η αλήθεια είναι πως όσο και να ισχυρίζεται η πλειονότητα των ανθρώπων πως η γονεϊκή μέριμνα έρχεται ούτως ή άλλως στη ζωή του ανθρώπου, άλλοτε αβίαστα και επιπόλαια και άλλοτε με χρονοδιαγράμματα, η ιδιότητα του γονέα δεν είναι σίγουρα κάτι απλό.
Ούτε πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αναλάβουν με επιτυχία αυτόν τον ρόλο. Βέβαια, η γνωστή λαϊκή ρήση «όποιος μπει στο χορό χορεύει» σημαίνει πως ποτέ δεν θα είναι κάποιος έτοιμος να γίνει γονιός παρά μόνο, όταν αυτό τελικά συμβεί.
Τι συνεπάγεται όμως αυτή η ιδιότητα; Σίγουρα όχι το άτομο που θα ικανοποιεί όλα τα καπρίτσια και τις επιθυμίες του τέκνου του ή που θα ενσαρκώνει τον ρόλο του «τιμωρού» απέναντι σε οποιονδήποτε «κακό» δάσκαλο δεν αξιολόγησε με τον ικανοποιητικό και αναμενόμενο βαθμό το αγγελούδι του, σε οποιονδήποτε «κακό» φίλο δεν υποστήριξε τις απόψεις του ή ακόμη σε οποιονδήποτε «κακό» ανέτρεψε τα δεδομένα του τέκνου του. Ο γονιός, αν μη τι άλλο ενεργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να προετοιμάσει το παιδί του για την μελλοντική του είσοδο ως ενήλικα στην κοινωνία. Δεν θα πρέπει να παρουσιάζει μία ιδεατή πραγματικότητα, έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο, προκειμένου να μην το δυσαρεστήσει. Άλλωστε, τα γεγονότα που βιώνουμε στη σημερινή εποχή αποδεικνύουν περίτρανα ότι τα πάντα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπούν, οπότε το παιδί πρέπει να έχει νιώσει την «τριβή» με την πραγματικότητα. Το γαλουχεί λοιπόν με γνώμονα απαράβατο και απαραβίαστο, να αποτελέσει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
Αυτό φυσικά σημαίνει ότι ο ίδιος ο γονιός και τα δικά του «θέλω» παύουν να αποτελούν πλέον προτεραιότητά του. Γι΄αυτό και δεν είναι μια ενασχόληση που πληρώνεται. Αντιθέτως, αμείβεται και ευοδώνεται, όταν και εφόσον επιτευχθεί ο στόχος του. Το να διαπλάσει δηλαδή μία συγκροτημένη προσωπικότητα με διαύγεια σκέψης, τέτοια που να αποτελεί πραγματικό ηθικό καταλύτη για τους γύρω του. Η επιτυχία του γονέα αναγνωρίζεται, όταν οι σκέψεις και οι πράξεις του τέκνου του υπαγορεύονται από φως. Το φως της αλήθειας, της ανόθευτης αγάπης και της προάσπισης του δικαίου.
Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχολογίας, το άτομο διαμορφώνει βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του μέχρι την ηλικία των πέντε ετών. Από το σημείο αυτό και έπειτα, πολύ δύσκολα αλλάζει τα «τρωτά» σημεία του χαρακτήρα του και μόνο αν συμβεί κάτι στη ζωή του που θα το συνταράξει συθέμελα. Εύλογα λοιπόν, κατανοεί κάποιος πως οι πρώτες νουθεσίες και γενικά το παράδειγμα και η στάση ζωής του γονέα αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στη μνήμη του παιδιού, οπότε σύμφωνα με περιστατικά που βίωσε, ανασύρει κάθε φορά από τη μνήμη του συγκεκριμένη συμπεριφορά αντίδρασης ή αντιμετώπισης μιας κατάστασης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει το βαθμό της επίδρασης που ασκεί το γονεϊκό πρότυπο στο παιδί, συνάμα όμως και την ευθύνη που αναλαμβάνει ως προς την ανατροφή του.
Βέβαια, ο γονέας δεν είναι ο μοναδικός φορέας αγωγής ενός ατόμου. Το σχολείο ως θεσμός, με τη συστηματική εκπαίδευση και την παιδεία ως απαύγασμά της λειτουργεί καταλυτικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Υπάρχει όμως η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο: ο γονέας χαράσσει το στίγμα του στην ψυχή του παιδιού που αφήνεται ως tabula rasa στα χέρια του. Έχει την ευχέρεια λοιπόν να τη χαλυβδώσει, να τη ράνει με αγάπη και καλοσύνη ή να την καταβαραθρώσει στα Τάρταρα. Και αν το παιδί βυθιστεί στα Τάρταρα του μυαλού ουαί και αλίμονο! Άλλωστε, τα περισσότερα κοινωνικά προβλήματα από τα οποία μαστίζεται η σύγχρονη κοινωνία έχουν ως βάση κάποιο ψυχικό ατόπημα ή κάποιο συναισθηματικό κενό που συνέβη στην παιδική ηλικία του ατόμου. Κάποια συναισθηματική παρέκκλιση που του στοίχισε εν τέλει την παιδική αθωότητα και παραβίασε ανηλεώς την ψυχική του ισορροπία.
Όλα συγκλίνουν λοιπόν στο ότι ο εναγκαλισμός του ρόλου του γονέα θα πρέπει να γίνεται μόνο από όσους προορίζονται να αγαπήσουν χωρίς όρια έναν άλλο άνθρωπο, τον οποίο μάλιστα οι ίδιοι δημιουργούν και καλούνται να τον προστατεύουν και να βρίσκονται διακριτικά πλάι του σε όλη του τη ζωή. Δεν είναι σώφρον να αναλαμβάνεται αυτός ο ρόλος, απλώς και μόνο για να συμβάλει κάποιος στη διαιώνιση του είδους ή για να καταξιωθεί κοινωνικά. Ούτε βέβαια για να καλύψει τη δική του ματαιοδοξία αναλαμβάνοντας έναν ρόλο και μια ιδιότητα που δεν τον αντιπροσωπεύει, δεν είναι στα μέτρα του!
Κατερίνα Μαυροβουνιώτη, φιλόλογος
