Με στόχο την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου της επαρχίας Πάφου, λειτούργησε την Παρασκευή μετά πολλές δεκαετίες το παραδοσιακό πλυσταριό στο κέντρο του χωριού Κρήτου Τέρρα.
Η αναβίωση της χρήσης του χώρου του «πλυσταρκού», πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της ΕΤΑΠ Πάφου σε συνεργασία με την κοινότητα της Κρήτου Τέρρα.
Η Σέβια Παπαδοπούλου γυναίκα του χωριού, στρέφει την μνήμη της πίσω όταν ως παιδί συνόδευε την μητέρα της και έπλεναν στο πλυσταριό τα ρούχα τους.
Το νερό της Κρήτου Τέρρα, λέει, ήταν το «δεύτερο κεφαλόβρυσο» της Κυθραίας σε ομοιότητα. Είχε τέτοια ροή που «πότιζαν ολόκληρα μίλια τα περβόλια».
Από τις κοφίνες στο χαρτζί, το χτύπημα με τη φαούτα και το στέγνωμα στα κάτσαρα
Η κ. Παπαδοπούλου εξηγεί ολόκληρη τη δύσκολη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουν οι γυναίκες του χωριού για το πλύσιμο των ρούχων σε καθημερινή βάση.
Στο πλυσταριό πήγαιναν καθημερινά οι γυναίκες του χωριού μεταφέροντας στον ώμο τους όλα τα λερωμένα ρούχα σε κοφίνες που ήταν πλεγμένες από καλάμια, τις οποίες τοποθετούσαν δίπλα από τη γούρνα, θυμάται.
Επειδή οι γούρνες ήταν λίγες, λέει, κάθε νοικοκυρά προσπαθούσε να σηκωθεί από τα χαράματα για να προλάβει να πάρει αδειανή γούρνα. Δίπλα από τη γούρνα υπήρχαν πέτρινες νηστιές και πάνω σ’ αυτές τοποθετούσε το χαρτζί (καζάνι για ρούχα) της η κάθε γυναίκα γεμίζοντάς το με νερό.
Πάνω σ’ αυτό, προσθέτει, τοποθετούσαν μία ξύλινη βέργα και σ’ αυτή έδεναν ένα σακούλι, γεμάτο με στάχτη, που κρεμόταν και φούσκωνε μέσα στο νερό κατασκευάζοντας τη λεγόμενη αλουσίβα.
Μέσα στη γούρνα, συνεχίζει, έριχναν τα λερωμένα ρούχα και με ένα ειδικά κατασκευασμένο δοχείο, το λεγόμενο παοκόλοκο, κρατώντας το από την αγκυλωτή ουρά του και γεμίζοντας το από το χαρτζί με αλουσίβα την άδειαζαν μέσα στην πέτρινη γούρνα.
Η κ. Παπαδοπούλου θυμάται ότι όταν φούσκωναν τα ρούχα μετά από λίγη ώρα, τα έβγαζαν και τα τοποθετούσαν δίπλα από τη γούρνα πάνω στην πέτρινη πλάκα τα έτριβαν με το πράσινο τετράγωνο σαπούνι και με ένα ξύλινο πλατύ κατασκεύασμα, τη λεγόμενη φαούτα, κτυπούσαν τα λερωμένα ρούχα πολλές φορές, τα ξέπλεναν με καθαρό νερό του αυλακιού και τα έβαζαν στην κοφίνα για να τα πάρουν σπίτι τους, να τα απλώσουν για στέγνωμα.
Αφού τελείωνε η διαδικασία του καθαρίσματος έπαιρναν τα ρούχα στο σπίτι και επειδή δεν είχαν σχοινιά να τα απλώσουν, όπως είπε, τα άπλωναν στα λεγόμενα κάτσαρα, αναφέρει, δηλαδή όπως εξηγεί στα ξηρά κλαδιά των θάμνων που είχαν στις αυλές τους.
Το πλυσταριό
Σύμφωνα με την ίδια το πλυσταριό βρίσκεται στην έξοδο του χωριού, στο δρόμο που οδηγεί στην κύρια εκκλησία του χωριού της Παναγίας της Χρυσελεούσης, προς την περιοχή των περβολιών, δίπλα και κάτω από αλευρόμυλο.
Το πλυσταριό κατασκευάστηκε στο τέλος της σήραγγας, η οποία ξεκινούσε από το Κεφαλόβρυσο και κατέληγε ακριβώς κάτω από τον αλευρόμυλο, μεταφέροντας το νερό για να ποτίζουν τα περιβόλια οι κάτοικοι του χωριού.
Εξηγεί ότι στην έξοδο της σήραγγας στην αριστερή πλευρά του πετραυλακιού, είχαν λαξεύσει πάνω σε πλάκα μήκους περίπου 15 μέτρων, 8 γούρνες, βάθους περίπου ενός ποδιού και διαμέτρου περίπου 70 πόντων, 6 στρογγυλές και 2 τετράγωνες.
Την πλευρά της κάθε γούρνας προς το αυλάκι, την τρυπούσαν με επιδεξιότητα για να φεύγει το ακάθαρτο νερό, προς το αυλάκι και όταν ήθελαν την έκλειναν με ένα μικρό ρούχο που το σφήνωναν στην μικρή ανοικτή τρύπα, λέει.
Η αναπαράσταση
Ο κοινοτάρχης Δέρβης Χαραλάμπους χαρακτήρισε ξεχωριστή την ημέρα για την κοινότητα σημειώνοντας πως κατάφεραν να κάνουν μια αναπαράσταση για το πως γίνονταν η πλύση των ρούχων την παλιά εποχή.
Στην σημερινή αναπαράσταση της χρήσης του χώρου του «πλυσταρκού», συμμετείχαν έξι γυναίκες, του χωριού, οι οποίες ξεκίνησαν όπως παλιά με τις κοφίνες τους στον ώμο και με τα ρούχα της παλιάς εποχής, διήλθαν από τα δρομάκια του χωριού και κατέληξαν στο παλιό πλυσταριό, είπε. Από εκεί, πρόσθεσε, τα κατέβασαν στο παλιό πλυσταριό που ήταν οι τρύπες και που έπλεναν τα ρούχα.
Είχαν επίσης μαζί τους τα χαρτζιά τους (καζάνια), τα σαπούνια, τις φαούτες τους, με στόχο να γίνει αναπαράσταση όπως χρησιμοποιούνταν ο χώρος τα παλιά χρόνια.
Ο κ. Χαραλάμπους σημείωσε πως για τη διευκόλυνση των επισκεπτών του χώρου του «πλυσταρκού» έχουν τοποθετηθεί και ηλεκτρονικές ταμπέλες με πληροφορίες για το κοινό με τη συμβολή της ΕΤΑΠ.
Εξάλλου, ο Διευθυντής της ΕΤΑΠ Νάσος Χατζηγεωργίου ανέφερε πως η όλη ενέργεια εντάσσεται στις προσπάθειες προώθησης και ανάδειξης της υπαίθρου της Πάφου και των εμπειριών που προσφέρει.
Η έγνοια μας, είπε, είναι να αναδείξουμε κυρίως σημεία στην ύπαιθρο.
Σήμερα στόχος της ΕΤΑΠ μέσα από αυτή την αναβίωση είναι για να δημιουργήσουν πληροφοριακό και προωθητικό υλικό το οποίο θα μπορέσει τα χρησιμοποιηθεί σε διάφορα μέσα ενώ, όπως είπε, βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία δεκάδων έξυπνων πινακίδων.
Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Χατζηγεωργίου ανέφερε πως τα χωριά της Λαόνας είναι πολύ σημαντικά ως μέρος του προορισμού Πάφου και περιλαμβάνονται τόσο στο πληροφοριακό υλικό όσο και στις κατά καιρούς που διεκπεραιώνει η ΕΤΑΠ.
Σχετικά με την Κρήτου Τέρρα, ο κ. Χατζηγεωργίου ανέφερε πως η κοινότητα είναι πλούσια σε φυσικό περιβάλλον, υπάρχει πολιτιστικός πλούτος και αποτελεί έναν πόλο έλξης για την ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Πάφου. Είπε ακόμη και πως ο καταρράκτης Κρεμιώτης αποτελεί φυσικό στοιχείο και πόλο έλξης της περιοχής.
Η διαδικασία του πλυσταριού τερματίστηκε γύρω στο 1960 όταν άρχισαν να αλλάζουν οι συνθήκες προς το καλύτερο με την υδροδότηση των σπιτιών.
