Το ανασκαφικό έργο που διεξάγεται στο Λόφο της Φάμπρικας ανέλυσε στην ολομέλεια του δημοτικού συμβουλίου Πάφου απόψε η Δρ. Claire Balandier, (Κλαιρ Μπαλαντιέ) Καθηγήτρια Αρχαιολογίας και Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Avignon Γαλλίας.
Η κ. Μπαλαντιέ ως επικεφαλής της αρχαιολογικής αποστολής που διενεργεί ανασκαφές στον Λόφο της Φάμπρικας στην Κάτω Πάφο τα τελευταία δώδεκα έτη, ανέφερε πως στο πλαίσιο του ανασκαφικού έργου ανακάλυψαν πως η περιοχή του Λόφου της Φάμπρικας αποτελούσε την Ακρόπολη της πόλης, με πολύ σημαντικά μνημεία για την ιστορία της Κάτω Πάφου.
Επεσήμανε πως το ανασκαφικό έργο ήταν δύσκολο την περίοδο αυτή λόγω του Covid- 19 γιατί, όπως εξήγησε , δεν μπορούσαν να έρθουν φοιτητές στην περιοχή αλλά ούτε να δουλέψουν οι εργάτες. Κάνουμε είπε, μελέτες και καθαρίσματα, ενώ γίνεται παράλληλα και ο καταρτισμός προγράμματος για του χρόνου, εκφράζοντας παράλληλα την ελπίδα ότι το ανασκαφικό έργο θα μπορέσει να συνεχιστεί.
Η επικεφαλής της αρχαιολογικής αποστολής ανέφερε πως τα Λατομεία της Φάμπρικας είναι τα πιο σημαντικά μετά τα λατομεία της Πέτρςα στην Ιορδανία και της Σικελίας.
Στην περιγραφή του ανασκαφικού έργου η Claire Balandier ανέφερε πως οι σωστικές ανασκαφές διεξήχθησαν στη νότια πλευρά του νέου κυκλικού κόμβου, όπου βρέθηκε ένα παχύ στρώμα οικοδομικού υλικού, στο χώρο και προγραμματίζεται η ανέγερση της γέφυρας που θα ενώνει το λόφο Φάμπρικα με τον αρχαιολογικό χώρο της Νέας Πάφου. Στο σημείο αυτό ανασκάφηκαν δύο ταφές της ύστερης Μεσαιωνικής περιόδου, μια παιδική και μια εφηβική, και στην κορυφή του λόφου Φάμπρικα, γύρω από το βοτσαλωτό ελληνιστικό ψηφιδωτό που κοσμούσε το δάπεδο μιας ‘αίθουσας συμποσίων’ (που ανασκάφηκε αρχικά το 1997 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων).
Η ανασκαφική έρευνα απέδειξε, όπως είπε, ότι η αίθουσα με το ψηφιδωτό δάπεδο ανήκε σε ένα κτήριο της Ελληνιστικής περιόδου και ότι υδροδοτείτο από έναν πήλινο αγωγό που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Το κτίριο αυτό φαίνεται ότι καταστράφηκε μερικώς από μεταγενέστερα έργα υδροδότησης, Ρωμαϊκής περιόδου, που περιελάμβαναν την κατασκευή αγωγού και δεξαμενών.
Είπε ακόμη πως οι κυρίως ανασκαφικές έρευνες επικεντρώθηκαν στη Ρωμαϊκή οικία, η οποία ανασκάπτεται από το 2010, και η ανασκαφή διήρκεσε εννέα εβδομάδες. Κατά την έρευνα εντοπίστηκε ένας μεγάλος τετράγωνος χώρος, στο κέντρο του οποίου υπήρχε μικρή δεξαμενή (impluvium). Ο χώρος στα ανατολικά οριζόταν από στοά, όπως μαρτυρούν τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που βρέθηκαν και τα οποία περιλαμβάνουν τμήματα κιόνων και κιονοκράνων. Κάτω από τα στοιχεία αυτά, η ανασκαφική έρευνα εντόπισε τη βάση του ελληνιστικού λατομείου. Επίσης, δύο ακόμη δωμάτια ήλθαν στο φως στη νότια πλευρά του χώρου, ενώ ερευνήθηκε και μια κλίμακα στη βορειο-ανατολική γωνία της εσωτερικής αυλής.
Ο Δήμαρχος Πάφου Φαίδωνας Φαίδωνος είπε πως στην Πάφο τρεις ξένες αποστολές διεξάγουν ανασκαφικό έργο . Ενδεικτικά αναφέρθηκε στην αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημίου της Κρακοβίας – Πολωνίας με επικεφαλής την Καθηγήτρια ελληνικής καταγωγής Ευδοξία-Παπουτσή- Wladyka, που διεξάγει ανασκαφικό έργο στην Αρχαία Αγορά της Πάφου εδώ και πάρα πολλά χρόνια με σημαντικά ευρήματα και σημαντικότερο εύρημα αυτό της αρχαίας αγοράς.
Κάνοντας μια αναδρομή ο Δήμαρχος Πάφου ανέφερε πως η ανεκτίμητη προσφορά των πολωνικών αρχαιολογικών αποστολών στον τόπο μας χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960, όταν η ανασκαφική ομάδα του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας υπό τη Διεύθυνση του Καθηγητή Αντρέας Νταζέφσκι έφερε στο φως τα περίφημα ψηφιδωτά στις Οικίες του Θησέα και Αιώνα, ενώ από το 2011 η Καθηγήτρια Ευδοξία Παπουτσή-Βλάντικα και η ομάδα της άρχισε το ανασκαφικό έργο της Αρχαίας Αγοράς.
Ακολούθως αναφέρθηκε στην αυστραλιανή πανεπιστημιακή αποστολή του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ (Paphos Theatre Archaeological Project ) με την ανακάλυψη του ελληνιστικού θεάτρου του μεγαλύτερου ελληνιστικού θεάτρου των 8.000 θέσεων. Οι ανασκαφές διεξάγονται υπό τη διεύθυνση του Δρ Craig Barker.
Ο κ. Φαίδωνος έκανε αναφορά στην Αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημίου της Αβινιόν της Γαλλίας που εδώ και 31 χρόνια επισκέπτεται την Πάφο και γνωρίζει άπταιστα τα ελληνικά . Ευχαρίστησε την κ. Μπαλαντιέ που αρκετές φορές έρχεται με δικά της χρήματα ή με χρηματοδότηση από το γαλλικό κράτος.
