Όπου αβελτερία σημαίνει η διανοητική νωθρότητα, η ανοησία, η αμυαλιά. Ο όρος προκύπτει ετυμολογικά από το α(στερ.)+βελτίων (καλύτερος), δηλαδή αυτός που δεν επιδέχεται βελτίωση.
Γιατί περί ανοησίας πρόκειται, όταν δεν προλαμβάνουμε τα γεγονότα, όταν δεν θωρακίζουμε τη σωματική και πνευματική μας υγεία παρά μόνο, όταν έχουμε φτάσει προ τετελεσμένων γεγονότων! Αφορμώμενη από την τρέχουσα επικαιρότητα μπορώ να αναφερθώ σε πολλά και τρανταχτά παραδείγματα της καθημερινότητάς μας. Λόγω της πανδημίας γίναμε όλοι πιο «ευαίσθητοι», τολμώ να πω, σε ό,τι έχει να κάνει με την καθαριότητα. Γιατί τώρα θεωρούμε εντελώς φυσιολογικό να ανοίγουμε τα παράθυρα, ώστε να ανακυκλώνεται ο αέρας στο εργασιακό μας περιβάλλον, ενώ προηγουμένως περιμέναμε απλά τον επόμενο που θα κατέφθανε για να προβεί σ΄αυτή την τόσο απλή, ωστόσο απαραίτητη κίνηση είτε από οκνηρία είτε ακόμα χειρότερα από έλλειψη συνείδησης. Γιατί τώρα ξαφνικά αρχίσαμε να σκεφτόμαστε, να ενεργούμε, να πράττουμε. Το πλύσιμο των χεριών, η τόσο απλή και αναγκαία αυτή πράξη που ανέκαθεν θεωρείτο στοιχείο πολιτισμού και προφύλαξης της υγείας μας πριν από τη βρώση ή την κατάποση, τώρα έχει την τιμητική της. Και συνοδεύεται μάλιστα από τη χρήση αντισηπτικού υγρού αφειδώς και με τόση ευλάβεια.
Γιατί τώρα απλά επιβάλλεται! Περί αυτού πρόκειται όμως! Γιατί πρέπει να φτάσουμε στο θλιβερό αυτό σημείο να μας επιβληθεί κάτι, προκειμένου να το ακολουθήσουμε; Ή καλύτερα να ενυπάρχει κίνδυνος προσωπικός και απόλυτα ατομικός! Γιατί υπακούουμε σε κανονισμούς που αφορούν την καλή υγεία του συνόλου και που είναι αυτονόητο να ακολουθήσουμε παρά μόνο εάν τρομοκρατηθούμε; Εάν ταραχθεί συθέμελα η ατομική μας ύπαρξη ή κάποιας δικής μας «πολύτιμης» οντότητας; Έχω μια απάντηση που μου έρχεται αβίαστα στο νου. Γιατί πολύ απλά έτσι συνηθίσαμε, αυτή την τακτική υιοθετήσαμε και μορφώσαμε με στωικότητα στην κοινωνία που διαβιούμε. Εκτός ίσως ελαχίστων εξαιρέσεων που μέχρι πρότινος φάνταζαν «υστερικοί» με την καθαριότητα, με τους κανονισμούς υπερ της προάσπισης της υγείας, λαμβάνοντας ως επιβράβευση αρνητικά σχόλια από τους συναδέλφους τους!
Πολλοί κάνουν λόγο για μια νέα εποχή, όπου ο αυθορμητισμός στη θέα ενός αγαπητού μας προσώπου, οι θερμές χειραψίες και οι εναγκαλισμοί μεσογειακού τύπου δεν έχουν πλέον θέση. Ας είναι! Δεν γινόμαστε λιγότερο εκδηλωτικοί ή φιλικοί, εάν δεν αγγίζουμε χωρίς λόγο και άσκοπα πολλές φορές! Και αν έπρεπε να βιώσουμε τόσο έντονα ψυχοφθόρες καταστάσεις για να πράττουμε πριν καταστεί αναγκαίο, πριν θεωρηθεί επιβεβλημένο, πριν τον τρόμο και την ανασφάλεια, τότε, προς όφελός μας είναι όλη αυτή η κατάσταση. Και, όπως μας έγινε βίωμα η πρόληψη στο θέμα της καθαριότητας και της προσωπικής υγιεινής, ας μας γίνει και σε άλλους τομείς, πιο ευαίσθητους και οδυνηρούς.
Σε ό,τι έχει να κάνει με το πνεύμα μας που χρειάζεται τροφή, σε ό,τι έχει να κάνει με την ψυχή μας που χρειάζεται ενδυνάμωση. Πώς όμως θα αποκατασταθούν αυτοί οι δύο τόσο ταλαιπωρημένοι τομείς; Το πνεύμα με τα βιβλία, το νάμα της γνώσης, το παράθυρο στον κόσμο. Γιατί είναι αλήθεια πως η γνώση είναι δύναμη και κινητήριος μοχλός ενάντια στη μισαλλοδοξία, στον ρατσισμό, στην απολυτότητα. Διαβάζουμε για να βελτιωνόμαστε και όχι επειδή «πρέπει». Αυτό αφορά κυρίως τη νεολαία που βάλλεται επικίνδυνα από πολλές «σειρήνες» ενημέρωσης αμφιβόλου αξίας! Οι νέοι σήμερα ταυτίζουν το διάβασμα, την ενασχόληση με τα βιβλία με τον εξαναγκασμό και την υποχρέωση. Σ΄αυτό μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει κυρίως το σχολείο ως θεσμός, καθώς δίνεται μεγαλύτερη έμφαση, στο μάθημα της λογοτεχνίας κυρίως, στην εξαντλητική ανατομία ενός κειμένου, παρά στην αισθητική απόλαυσή του. Το αποτέλεσμα είναι τελειώνοντας τις σχολικές τους υποχρεώσεις οι νέοι, στην πλειονότητά τους, να μη βρίσκουν ευχαρίστηση στην ανάγνωση ενός βιβλίου όσο ενδιαφέρον και αν είναι αυτό. Επιδεικνύουν μία νόρμα αδιαφορίας και νωθρότητας, γιατί έτσι έμαθαν να προσεγγίζουν τη γνώση, μηχανικά. Θλιβερός απολογισμός πάγιας πολιτικής ή κακού σχεδιασμού; Ας αναλογιστούν οι αρμόδιοι φορείς!
Η ψυχή όμως είναι άλλη υπόθεση! Δεν υπάρχουν «συνταγές» που αν τις ακολουθήσουμε θα πετύχουμε την ηρεμία και τη γαλήνη. Χρειάζεται μόχθος πραγματικός και ενσυνείδητη επιλογή για να αντιμετωπίσουμε τις αδυναμίες μας. Χρειάζεται ταπείνωση και περισυλλογή και κυρίως θέληση να απαλλαγούμε από τον «κακό μας δαίμονα» που στροβιλίζει το «είναι» μας στην άβυσσο της φιλαυτίας, του εγωισμού, του «φαίνεσθαι», ώστε να φτάσουμε στο «είναι». Η προσευχή και η ανερμάτιστη αγάπη είναι η πανάκεια για την αντιμετώπιση όλων όσων μας βασανίζουν. Και σ΄αυτό οφείλω να παραδεχτώ εξ΄ιδίων κρίνοντας και όχι εξ΄αλλοτρίων ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε. Ας είναι όμως! Άλλωστε, το πρώτο βήμα είναι η παραδοχή ότι κάπου σφάλλουμε. Η συνέχεια έπεται με διαρκή αγώνα και ειλικρινή προσπάθεια να γίνουμε βελτίονες του ίδιου μας του εαυτού. Αυτό σημαίνει όμως ότι δεν θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε. Και ποια άλλη άραγε είναι η βασική μας υποχρέωση στη ζωή, αν όχι ο αγώνας; Αθλητές είμαστε όλοι μας σ΄αυτόν τον βίο μέχρι τέλους. Αρκεί να το παραδεχτούμε και να το εκτιμήσουμε!
Η εκτίμηση αυτή εκφράζεται εμπράκτως και όχι με λόγια, όταν εργαζόμαστε με συνέπεια και όχι με στόχο την επίδειξη. Όταν βοηθούμε χωρίς να υπολανθάνεται το συμφέρον, το αντάλλαγμα για οτιδήποτε προσφέρουμε. Όταν οι πράξεις μας συνάδουν με τα λόγια μας, όταν είμαστε εμείς, χωρίς να φοβόμαστε. Τι να φοβόμαστε; Να δείξουμε λίγη καλοσύνη, μήπως γίνουμε αντικείμενο εκμετάλλευσης, να φερθούμε με ειλικρίνεια και ανθρωπιά! Το «προλαμβάνειν» λοιπόν κατ΄εμέ «εστί φιλοσοφείν» και όχι μόνο το «λακωνίζειν»! Τα συμπεράσματα δικά σας!
Κατερίνα Μαυροβουνιώτη, Φιλόλογος
