Στον χαιρετισμό του ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης αναφέρει:
Όπως πρώτοι διατύπωσαν ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης πριν 2.500 χρόνια, απαραίτητο συστατικό κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η λογοδοσία των κυβερνώντων προς τους πολίτες, οι οποίοι δικαιούνται να γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο η εκτελεστική εξουσία, στην οποία εμπιστεύτηκαν τη διακυβέρνηση του τόπου, διαχειρίστηκε τους δημόσιους πόρους.
2. Στα σύγχρονα κράτη, αυτό το ρόλο του ανεξάρτητου ελεγκτή επί των ασκούντων δημόσια εξουσία καλούνται να επιτελέσουν τα ανώτατα ελεγκτικά ιδρύματα, τα οποία διατηρούν στενούς δεσμούς, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και οργανικούς δεσμούς, με το κοινοβούλιο της χώρας. Στην Κύπρο, η λειτουργία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ρυθμίζεται στο Σύνταγμα, μέσω αρκετά ισχυρών διατάξεων, αλλά και σε αριθμό ειδικών και γενικών νόμων. Ο αυξημένης ισχύος περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμος (Ν.20(I)/2014) επικαιροποίησε, διεύρυνε και αποκρυστάλλωσε το πεδίο αρμοδιοτήτων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
3. Το 2016 η Υπηρεσία μας μετακάλεσε την Ελεγκτική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου για μία ομότιμη αξιολόγηση (peer review). Τα πορίσματα και εισηγήσεις των βρετανών συναδέλφων, αλλά και η αυτοαξιολόγηση της Υπηρεσίας μας που προηγήθηκε, αποτέλεσαν τον θεμέλιο λίθο μίας ευρείας κλίμακας αναδιάρθρωσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, με πλήρη επικαιροποίηση και αναβάθμιση των ελεγκτικών οδηγιών και διαδικασιών, σύσταση και λειτουργία Μονάδας Μεθοδολογίας και Ποιοτικού Ελέγχου, και αλλαγή στη δομή των εκθέσεων και στον τρόπο που αυτές εκδίδονται.
4. Σχετικά με το τελευταίο, από το 2017 έχουμε τερματίσει την πρακτική των προηγούμενων δεκαετιών στη βάση της οποίας τα πορίσματα όλων των ελέγχων του έτους παρέμεναν στο συρτάρι μέχρι να έρθει η ώρα, περί το τέλος του επόμενου έτους, όταν θα περιλαμβάνονταν στην αντίστοιχη ετήσια έκθεση. Αντ’ αυτού, εκδίδονται πλέον ειδικές εκθέσεις για τους επιμέρους διαχειριστικούς ελέγχους και ελέγχους συμμόρφωσης. Επ’ αυτού σημειώνονται τα ακόλουθα:
(α) Σύμφωνα με το άρθρο 81(2) του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014), ο Γενικός Ελεγκτής διεξάγει τον εξωτερικό έλεγχο στη βάση διεθνών αναγνωρισμένων προτύπων ελέγχου που ο ίδιος αποφασίζει.
(β) Όπως ρητά αναφέρεται στις Ελεγκτικές Οδηγίες που έχουν εκδοθεί από τον Γενικό Ελεγκτή, οι έλεγχοι της Ελεγκτικής Υπηρεσίας διεξάγονται σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου (ISAs) που εκδίδονται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Λογιστών (IFAC) και τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (ISSAIs) που εκδίδει ο Διεθνής Οργανισμός Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (INTOSAI).
(γ) Το Πρότυπο ISSAI 10, στο οποίο καθορίζονται οι θεμελιώδεις αρχές ανεξαρτησίας των Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων, διασφαλίζει το δικαίωμα και την υποχρέωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για ετοιμασία εκθέσεων επί των ευρημάτων και την ελευθερία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας να αποφασίζει η ίδια το περιεχόμενο και τον χρόνο ετοιμασίας, έκδοσης και δημοσιοποίησης των εκθέσεων ελέγχου της.
Παραμένει φυσικά και η εκ του Συντάγματος υποχρέωση μας για υποβολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της ετήσιας έκθεσης, επί της ασκήσεως των αναφερόμενων στο Σύνταγμα υπηρεσιών και καθηκόντων του Γενικού Ελεγκτή.
5. Η παρούσα Έκθεση λοιπόν, υποβάλλεται με βάση το άρθρο 116 του Συντάγματος. Αυτή περιλαμβάνει (α) τον κατάλογο όλων των ειδικών εκθέσεων που έχουν ετοιμαστεί και εκδοθεί από την ημερομηνία υποβολής της προηγούμενης ετήσιας έκθεσης, (β) αναφορά στα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, (γ) τον έλεγχο της Δημοσιονομικής Έκθεσης και του τελικού απολογισμού που υποβάλλεται από τον Γενικό Λογιστή στον Υπουργό Οικονομικών σύμφωνα με το άρθρο 78 του Νόμου 20(Ι)/2014 και (δ) τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων που περιλαμβάνουν όλους τους οικονομικούς φορείς που ετοιμάζονται από τον Γενικό Λογιστή σύμφωνα με το άρθρο 79 του ίδιου Νόμου. Οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της Γενικής Κυβέρνησης δεν έχουν ακόμη υποβληθεί στην Υπηρεσία μας. Στο τελευταίο Παράρτημα της παρούσας Έκθεσης έχει περιληφθεί η έκθεση του ιδιώτη ελεγκτή στον οποίο η Υπηρεσία μας αυτοβούλως ανέθεσε, το 2015 για πρώτη φορά από το 1960, τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων της. Τούτο θα γίνεται κάθε χρόνο στα πλαίσια της επιβεβλημένης διαφάνειας.
6. Όπως αναφέρεται στο Κεφάλαιο Ε που περιλαμβάνει τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτός διενεργήθηκε βάσει μιας επανασχεδιασμένης μεθοδολογίας ελέγχου, σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου και τα Διεθνή Πρότυπα για Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα, τα οποία η Υπηρεσία μας έχει υιοθετήσει. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν προϊόν των συστάσεων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου στα πλαίσια της προαναφερόμενης ομότιμης αξιολόγησης που έγινε το 2016. Τούτο επίσης γίνεται για πρώτη φορά από το 1960.
7. Τα πορίσματα των ελέγχων, μαζί με τις εισηγήσεις μας, κοινοποιήθηκαν με επιστολές μας, που αποστέλλονταν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, στους ελεγχόμενους φορείς για σχόλια και απόψεις, καθώς και για τη λήψη των αναγκαίων διορθωτικών μέτρων. Σε αρκετές περιπτώσεις, έχουν ήδη ληφθεί μέτρα για αποκατάσταση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί ότι η πλήρης αξιοποίηση των ευρημάτων μας εξακολουθεί να παραμένει βασικός μας στόχος, για την υλοποίηση του οποίου απαιτείται η συνδρομή της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας.
8. Σας διαβεβαιώνω ότι η ομάδα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, παρά τη σοβαρή υποστελέχωσή της, συνεχίζει με επαγγελματισμό και ευσυνειδησία το συλλογικό έργο της, ευελπιστώντας ότι οι υποδείξεις μας θα τύχουν κατάλληλης αξιοποίησης. Προς τούτο ευχαριστώ θερμά όλο το προσωπικό για τον ζήλο που έχει επιδείξει.
Ευχαριστώ επίσης όλους τους αξιωματούχους και λειτουργούς των ελεγχόμενων Κυβερνητικών Τμημάτων και Υπηρεσιών, Ημικρατικών Οργανισμών και Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη βοήθεια και συνεργασία που μας παρείχαν κατά τη διεξαγωγή των ελέγχων μας, και προσδοκώ ότι όλοι μαζί θα συμβάλουμε στην πάταξη της διαφθοράς και στην εμπέδωση των αρχών χρηστής διοίκησης.
