«Η Κύπρος βρίσκεται προ μεγάλων διλημμάτων: Αν δεν προχωρήσουμε στο Κυπριακό, οριστικά θα έχουμε τη διχοτόμηση της χώρας μας, έστω και de facto», προειδοποιεί χαρακτηριστικά. Αναφερθείς στις συνομιλίες του Κραν Μοντανά, κατηγορεί τον νυν Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, «για πολιτική ατολμία και έλλειψη πολιτικής βούλησης να διαχειριστεί το Κυπριακό προς όφελος των Κυπρίων». «Το διαχειρίστηκε προς όφελος των δικών του φιλοδοξιών για την επαναδιεκδίκηση της Προεδρίας», υποστηρίζει ο κ. Μαλάς.

Στο οικονομικό πρόγραμμα αντί του μοντέλου ανάπτυξης που οδήγησε στα γνωστά προβλήματα με τις γνωστές συνέπειες, αντιτείνει βιώσιμη ανάπτυξη με εμφανή κοινωνικά χαρακτηριστικά, με μέριμνα για τους πιο ευάλωτους. Και όπως διατείνεται, μιλώντας στο Πρακτορείο, «ένας Πρόεδρος πρέπει να έχει όραμα για τους πολλούς και όχι πρόγραμμα για τους λίγους. Η απερχόμενη κυβέρνηση έχει πρόγραμμα για τους λίγους και ανυπαρξία οράματος για τους πολλούς».

Ο Στ. Μαλάς μιλά, τέλος, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το «κούρεμα» καταθέσεων το 2013 και για τις ευθύνες που κατά την άποψή του έχει ο Ν. Αναστασιάδης.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του υποψηφίου για την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας Σταύρου Μαλά στον Νίκο Παπαδημητρίου για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:

Απ.: Η λέξη «δέσμευση» είναι λίγο παρεξηγημένη στην Κύπρο και δεν την χρησιμοποιεί ούτε ο κ. Αναστασιάδης. Την χρησιμοποίησε πάρα πολλές φορές το 2013 και οι κυριότερες δεσμεύσεις του έχουν μείνει χωρίς αντίκρισμα. Θα χρησιμοποιήσω τη λέξη «υπόσχεση», παρότι δεν έχω κανένα πρόβλημα να δεσμευτώ στον κυπριακό λαό και να υλοποιήσω. Η πρώτη υπόσχεση είναι ότι θα εργαστώ με την αξιοπιστία που με χαρακτηρίζει, για μια σύντομη επίλυση του Κυπριακού. Η Κύπρος βρίσκεται προ μεγάλων διλημμάτων: Αν δεν προχωρήσουμε στο Κυπριακό, οριστικά θα έχουμε τη διχοτόμηση της χώρας μας, έστω και de facto. Τα πράγματα είναι σε πάρα πολύ κρίσιμη φάση. Μας έχουν προειδοποιήσει, τελευταία ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών μας έχει πει, «είχατε ιστορική ευκαιρία, δεν την αδράξατε. Αν θέλετε, εδώ είμαι». Σαν να μας λέει, «αν θέλετε, αφήστε το χρόνο να παρέλθει, αλλά εγώ πλέον δεν ενδιαφέρομαι». Επομένως, το Κυπριακό είναι η πρώτιστη προτεραιότητά μου.

Δεύτερον: Οικονομία. Έλεγα το 2013 και το επαναλαμβάνω και σήμερα. ‘Αλλο είναι η οικονομική ανάπτυξη προς μια κατεύθυνση που σου δίνει μια μεγέθυνση και άλλο η βιώσιμη ανάπτυξη. Στην Κύπρο αν είναι κάτι που εύχομαι να μάθαμε είναι η διαφορά μεταξύ της ανάπτυξης και της βιώσιμης ανάπτυξης. Επενδύσαμε σε κάποιες «φούσκες» και αυτές έσκασαν, και επειδή ήμασταν μια οικονομία που στηριζόμασταν κυρίως στις «φούσκες», πέσαμε στον «πάτο». Βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει να επενδύσεις στους νέους, στην καινοτομία, την έρευνα, να προβλέπεις προβλήματα που πιθανόν να αναπτύξει η οικονομία, να έχεις ένα δίχτυ προστασίας στις ευάλωτες ομάδες, να στηρίζεις τους συνταξιούχους και τους χαμηλόμισθους. Να μη δημιουργείς συνθήκες εργασιακής αναρχίας, στη χώρα μας αναγκάζονται τα νέα παιδιά να εργάζονται με 400 ευρώ, αυτός είναι εργασιακός κανιβαλισμός.

Ένας Πρόεδρος πρέπει να έχει όραμα για τους πολλούς και όχι πρόγραμμα για τους λίγους. Η απερχόμενη κυβέρνηση έχει πρόγραμμα για τους λίγους και ανυπαρξία οράματος για τους πολλούς. Στους πολλούς φορτώνει τις αποτυχίες ενός συστήματος και η κυβέρνηση δια τις πολιτικής της κατάφερε να κοινωνικοποιήσει όλες τις αποτυχίες του τραπεζικού τομέα.

   Απ.: Ο ίδιος ο γ.γ. του ΟΗΕ το απαντά. Στην έκθεσή του σημειώνει ότι δεν υπήρχε πολιτική βούληση. Όταν έχεις μια κατοχική Τουρκία στο ένα άκρο του τραπεζιού, και μια χώρα, την Κυπριακή Δημοκρατία και την ελληνο-κυπριακή κοινότητα στο άλλο, και ο γ.γ. λέει πως αυτοί οι δύο δεν έχουν πολιτική βούληση, και δεν επιρρίπτεται απόλυτη ευθύνη στην Τουρκία, κάτι πρέπει να συνέβη εκεί πέρα. Στον Κραν Μοντανά ο νυν γ.γ. ξέφυγε λίγο από τα παραδοσιακά και μας είπε: «Θα πρέπει να καταλήξετε σε μια λύση του Κυπριακού, η οποία να οδηγήσει στη δημιουργία ενός φυσιολογικού κράτους χωρίς εγγυήσεις, παρεμβατικά δικαιώματα κ.ο.κ.». Εμείς, ως Ελληνοκύπριοι, που είμαστε αυτοί που αδικούμαστε λόγω της τουρκικής κατοχής, φύγαμε από τις συνομιλίες και είπαμε, «δεν συζητάμε το έγγραφο (σ.σ. για τις εγγυήσεις και την ασφάλεια) γιατί υπάρχει ένταση στο τραπέζι». Μα, για αυτό πήγαμε εκεί! Δεν πήγαμε να συζητήσουμε μόνο το θέμα των εποίκων, το περιουσιακό κ.α. Πήγαμε για να συζητήσουμε το θέμα της ασφάλειας, το οποίο αν το επιλύαμε, θα δημιουργούσε δυναμική και στα υπόλοιπα ζητήματα, αλλά και ένα κεκτημένο που θα εγκλώβιζε την τουρκική εξωτερική πολιτική σε ένα πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, από το οποίο δεν θα μπορούσε να ξεφύγει. Αντ’ αυτού σήμερα, η Τουρκία τι μας λέει; Να ξεχάσουμε τη λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Δημιουργεί τετελεσμένα, αγοράζει τρυπάνι και βγαίνει να κάνει εξόρυξη κ.ο.κ. Για αυτό επικρίνεται ο κ. Αναστασιάδης, για την πολιτική ατολμία και έλλειψη πολιτικής βούλησης να διαχειριστεί το Κυπριακό προς όφελος των Κυπρίων. Το διαχειρίστηκε προς όφελος των δικών του φιλοδοξιών για την επαναδιεκδίκηση της Προεδρίας.

   Απ.: Θα αξιοποιήσουμε βεβαίως το πλαίσιο Γκουτέρες αλλά και το έγγραφο που αφορά την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Συνεπώς έχει μεγάλη σημασία το ποιος είναι επικεφαλής της ελληνοκυπριακής Κοινότητας. Διότι, αν ουαί και αλίμονο είναι ο κ. Αναστασιάδης, λογικά θα του πει κάποιος, «ποια είναι η έξωθεν καλή μαρτυρία που έχετε και είναι διαφορετική από εκείνην που είχατε το 2017, για να λύσετε το Κυπριακό;». Πού την βρήκε την πολιτική βούληση τώρα; Θεωρώ, κύριε Παπαδημητρίου, ότι είναι επικίνδυνοι οι ακροβατισμοί του κ. Αναστασιάδη, όσο επικίνδυνες και άκρως επιζήμιες είναι οι προσεγγίσεις του κ. Παπαδόπουλου (σ.σ. του προέδρου του ΔΗΚΟ) που λέει, «ξεχάστε τα όλα, ό,τι έχει επιτευχθεί ως τώρα να τα πετάξουμε στον κάλαθο των αχρήστων και θα κάνουμε μια διεκδικητική πολιτική να προκαλέσουμε κόστος στην Τουρκία». Δεν κατάλαβα ποιο είναι το κόστος που έχει υπ’ όψιν του, αυτό που ξέρω είναι ότι η Τουρκία τα βάζει και με τη Ρωσία, και με τις ΗΠΑ, και με τη Γερμανία και την Ευρώπη στο σύνολό της. Πρέπει να πάψουμε στη χώρα μας να καλλιεργούμε σύνδρομα μικρομεγαλισμού, και αντ’ αυτού να καλλιεργούμε κουλτούρα σωστής και ώριμης εξωτερικής πολιτικής προς όφελος της χώρας μας.

   Απ.: Θα δώσω μεγάλη έμφαση, κύριε Παπαδημητρίου, στον επανασχεδιασμό της οικονομίας. Δεν μπορεί η Κύπρος να στηρίζεται σε ευκαιριακού μοντέλου ανάπτυξη, π.χ. χαμηλό εταιρικό φόρο κ.α. Αυτά είναι καλά και πρέπει να τα στηρίζουμε με πάθος αλλά αυτά δεν είναι πρωτοποριακά. Εκείνο που μπορείς να φτιάξεις και να είναι πρωτοποριακό σε βάθος χρόνου –πολλές φορές αναφέρομαι στο Ισραήλ– είναι να δημιουργήσεις σε όλους τους τομείς επιστήμη, έρευνα κ.ο.κ. Επίσης, να στηρίξουμε τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Παλαιότερα, η μεταποίηση, η ελαφρά βιομηχανία ήταν το 24% του ΑΕΠ της Κύπρου. Σήμερα είναι το 7%. Μάθαμε να βγάζουμε χρήματα από τις υπηρεσίες και τον τουρισμό, και να τα εξάγουμε αγοράζοντας τρόφιμα και προϊόντα για τους τουρίστες. Αυτό δεν είναι σωστή οικονομία. Επίσης, πρέπει να αξιοποιήσουμε τα νέα παιδιά στην επιστήμη.

   Απ.: Σαφώς υπάρχουν ευθύνες. Και η προηγούμενη κυβέρνηση έχει πολλές ευθύνες.

   Απ.: Ναι. Δεν πρόβλεψε την κρίση, είναι σαφές αυτό. Και πολλοί άλλοι δεν πρόβλεψαν την κρίση. Αλλά αυτό ανήκει στο παρελθόν. Γενικά όλο το πολιτικό σύστημα και πολιτικό προσωπικό τα τελευταία 25-30 χρόνια εθίστηκε στη συγκυριακού τύπου ανάπτυξη. Ακόμη και στους καλούς καιρούς του λεγόμενου οικονομικού θαύματος, υπήρχαν κίνδυνοι που ήταν ορατοί. Ο ομιλών, το 2006, σε εντελώς ανύποπτο χρόνο, όταν κανείς δεν μιλούσε για οικονομική κρίση, δημοσίευσε μια μικρή μελέτη μαζί με έναν οικονομολόγο που έλεγε ότι: αν η κυπριακή οικονομία δεν ανοίξει και συνεχίζει να βασίζεται στους τομείς που βασίζεται, τότε θα καταρρεύσει σε μια κρίση συνεπεία εξωγενών παραγόντων. Δεν κάνω εκ των υστέρων μνημόσυνα. Και επαναλαμβάνω και σήμερα: θα πάμε ξανά σε ευκαιριακού τύπου ανάπτυξη και θα φάμε ξανά τα μούτρα μας.

   Απ.: Γίνεται μια προσπάθειά από τους αντιπάλους μου να μου επιμερισθεί ευθύνη λόγω της συμμετοχής μου στην προηγούμενη κυβέρνηση. Και τους απαντώ: την περίοδο εκείνη, όλες οι αποφάσεις της κυβέρνησης είχαν τη στήριξη όλων των κομμάτων και την επικρότηση από την Ε.Ε. Τότε συμμετείχαν στην κυβέρνηση δύο ακόμη κόμματα, το Δημοκρατικό Κόμμα και η ΕΔΕΚ. Αυτοί δεν έχουν ευθύνη; Εγώ δεν έχω πει και δεν θα το πω, γιατί το θεωρώ ανήθικο πολιτικά, ότι ο κ. Παπαδόπουλος έχει πολιτική ευθύνη επειδή το κόμμα του συμμετείχε στην τότε κυβέρνηση. Απαντώ στους επικριτές μου, να με κρίνουν για τα δικά μου πεπραγμένα ως υπουργού Υγείας. Και αν βρουν κάτι, πολύ ευχαρίστως να το συζητήσουμε. Έγινε τότε τεράστιο έργο στον τομέα της Υγείας και το λένε και οι εργαζόμενοι στο συγκεκριμένο χώρο. «Ξεβαλτώσαμε» το Γενικό Σύστημα Υγείας, παραδώσαμε σχέδιο στη νυν κυβέρνηση με ορίζοντα 4ετίας και εκείνη δεν το υλοποίησε.

   Απ.: Προφανώς και ακουμπά πολιτικούς ηγέτες. Και ο κ. Δημητριάδης, ο πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, το είπε ξεκάθαρα: ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (σ.σ. ο κ. Αναστασιάδης) πήγε στο Eurogroup να διαπραγματευθεί το «κούρεμα» έχοντας υπ’ όψιν του τους πελάτες του μόνον.

   Απ.: Δεν είναι τυχαίο –και γράφεται στο βιβλίο του κ. Δημητριάδη– ότι ο κ. Αναστασιάδης πήγε στις Βρυξέλλες με το ιδιωτικό αεροσκάφος πελάτη του, που είχε το συμφέρον να μην γίνει το «κούρεμα». Πώς είναι δυνατόν, να αναλαμβάνεις τα ηνία της χώρας σε μια πάρα πολύ κρίσιμη περίοδο, και συ να επιλέγεις να πηγαίνεις εκεί έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού σου τους πελάτες σου; Επίσης από αυτά που λέει ο κ. Δημητριάδης, έφυγαν από τη χώρα μας καταθέσεις από στενούς συγγενείς του (κ. Αναστασιάδη).

   Απ.: Πας να διαπραγματευθείς για τις τύχες του λαού σου και να αποσοβήσεις ένα θάνατο και συ λες, «κάποιος μου έδωσε το όπλο οπλισμένο και εγώ πυροβόλησα». Κάνω έναν παραλληλισμό, δεν λέω ότι του έδωσαν έτοιμο νομοσχέδιο. Αυτά είναι δικαιολογίες. Πήγες εκεί και είχες «όπλα». Και ποια ήταν τα «όπλα»; Έπρεπε να πεις, «εγώ δεν δέχομαι το “κούρεμα” των καταθέσεων».

   Ερ.: Εξ ολοκλήρου;

   Απ.: Σαφέστατα. Δεν έπρεπε να γίνει «κούρεμα» καταθέσεων. Και αν ήθελες να ασκήσεις πίεση στο σύστημα, έπρεπε να πεις, «ούτε καν δέχομαι την πώληση των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα». Έπρεπε να το διαπραγματευθείς σκληρότατα.

   Απ.: Το «κούρεμα» έγινε γιατί δέχθηκαν ότι το χρέος δεν θα είναι βιώσιμο, αλλά κάνοντας το «κούρεμα», έγινε χειρότερο το πρόβλημα για την κυπριακή οικονομία. Πήγες εκεί τάχατες να διασφαλίσεις τη δυνατότητα του κράτους να πληρώσει ένα μεγαλύτερο χρέος και φόρτωσες ένα ακόμη μεγαλύτερο χρέος στον ιδιωτικό τομέα. Τι κατάφερες δηλαδή;

   Απ.: Σίγουρα υπάρχουν πολιτικές ευθύνες. Δεν είναι ο κ. Μαλάς που υποσχέθηκε στον κυπριακό λαό ότι είχε δύο δάνεια -«γέφυρα» και θα πήγαινε να διαπραγματευθεί το Μνημόνιο. Ήταν ο κ. Αναστασιάδης. Και δεν δέχομαι τις εκ των υστέρων δικαιολογίες του κ. Αναστασιάδη ότι τάχατες του έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο. Ο άνθρωπος αυτός δεν έλεγε την αλήθεια σε σχέση με τα δύο δάνεια. Επομένως ο Πρόεδρος ελέγχεται. Το πρόβλημα δεν ήταν δημοσιονομικό, ήταν τραπεζικό. Το κράτος είχε τη δυνατότητα να δανειστεί. Ήταν ανέτοιμος να διαχειριστεί το ζήτημα) Έχει τεράστιες πολιτικές ευθύνες ο κ. Αναστασιάδης. Τον μέσο Κύπριο πολίτη τον απασχολεί πάρα πολύ να ακούει ότι ένα συγγενικό πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας λίγες ημέρες πριν κλείσουν οι τράπεζες πήρε κάποια εκατομμύρια και τα έβγαλε από την Κύπρο με τη δικαιολογία ότι θα αγόραζε ένα ακίνητο και τελικά μετά αυτό δεν έγινε.